Էմիգրացիան անխուսափելի երևույթ է գրեթե բոլորի համար։ Ոմանք տեղափոխվում են այլ երկրներ ավելի մեծ հնարավորությունների համար, ոմանք՝ ավելին սովորելու, ոմանք էլ՝ ստեղծված պայմաններից դրդված։ Վերոնշյալի դիպուկ օրինակ է 2022 թվականի ռուս-ուկրաինական պատերազմը։ Այսպիսի պատերազմական իրավիճակներում մարդիկ ուղղակի թողնում են իրենց երկիրը և տեղափոխվում ուրիշ, ավելի ապահով երկիր։ Գաղտնիք չէ, որ մարդիկ փնտրում են կայունություն, իսկ կայուն կյանք կարելի է ունենալ միայն ու միայն կայուն երկրում, որը ընձեռում է նաև շատ հնարավորություններ։
Հայտնի միգրացիոն ուղղությունները սրանք են՝ ԱՄՆ, Գերմանիա, Սաուդյան Արաբիա, Ռուսաստան, Բրիտանիա, ԱՄԷ, Ֆրանսիա, Կանադա, Ավստրալիա և Իսպանիա։ Նշված երկրներում ապրում են մեծ թվով էմիգրանտներ, որոնց կյանքը արտագաղթից հետո միշտ չէ, որ փոխվում է դեպի լավը։ Էմիգրացիոն հարցեր առաջանում են գրեթե ամենասկզբից, երկու կողմի մոտ՝ և՛ էմիգրանտի և՛ էմիգրանտին ընդունող երկրի։ Արտագաղթյալները միշտ չէ, որ տիրապետում են տվյալ երկրի լեզվին կամ օրենքներին, շատ դեպքերում էլ երկիրը ուղղակի չի ընդունում էմիգրանտին, կամ օրինականությունը հաստատող փաստաթուղթ ստանալու գործընթացը հետաձգվում է տարիներով։
Արտագաղթյալներին այս և այլ խնդիրների լուծման համար կարիք է լինում ստանալու առցանց իրավաբանական խորհրդատվություն, այսինքն տվյալ անձը կարող է խնդիրները ներկայացնել ինչպես նաև լուծումները ստանալ իր մայրենի լեզվին տիրապետող իրավաբանի կողմից։
Հիմա տեսնենք, ավելի կոնկրետ ինչպիսի էմիգրացիոն խնդիրների տեսակներ կան, և թե ի՞նչ հնարավոր կարգավորումներ կարող են լինել։
Էմիգրացիոն խնդիրները
ԱՄՆ-ում ինչպես նաև հայտնի էմիգրացիոն այլ ուղղություններում գերակշռում են այս խմբերի էմիգրանտները՝
1) նոր էմիգրանտները (հիմնականում հարավ-արևելյան Ասիայից), նրանք սովորաբար քաղաքական փախստականներ են, և հաճախ նրանց միանում են նրանց բազմանդամ ընտանիքները.
2) ամենամեծ և ամենահին խումբը իսպանացիներն են, ովքեր հիմնականում ֆերմերային աշխատողներ են և այժմ ունեն մեծ ընտանիքներ.
3) սպիտակամորթներն ու սևամորթները, որոնք սովորաբար շարժվում են ավելի մեծ տնտեսական աճի համար:
Ներգաղթյալների և միգրանտների սոցիալական խնդիրները ներառում են՝
1) աղքատություն,
2) մշակույթի ադապտացիա,
3) կրթություն,
4) բնակարան,
5) զբաղվածություն
6) սոցիալական ֆունկցիոնալություն։
Սրանք բավականին դժվար լուծելի խնդիրներ են, որոնց բախվում են գրեթե բոլոր հյուրընկալող պետությունները և աշխատանքներ են տանում, որպեսզի դրանց լուծեն։
Քաղաքական մոտեցումները, որոնք նախատեսված են ներգաղթյալների և միգրանտների ընտանիքների կարիքները հոգալու համար, պետք է մեծապես կշռադատվեն՝ հօգուտ տեղական վերահսկողության և կառավարման: Ներգաղթյալների և միգրանտների խնդիրների լուծման մոտեցումներից մեկը կարող է լինել ուղղակի ծառայությունների մատուցումը կրթության կամ միջամտության որևէ ձևով: Հաճախ թե՛ միգրանտների, թե՛ ներգաղթյալների առջև ծառացած կարևոր խնդիրները հանդիսանում են հիմնական գրագիտությունը և այս նպատակին հասնելու մեթոդները մշտական շարժունակ բնակչության մեջ: Միգրանտների և ներգաղթյալների ընտանիքներում աղքատությունը շարունակում է աճել։ Թեև ներգաղթի մասին նոր օրենքները նպատակ ունեն կայունացնել ԱՄՆ-ում ներգաղթյալների և միգրանտների պայմանները, ընդհանուր առմամբ, ներգաղթյալների և միգրանտների ընտանիքների մեծ և աճող բնակչության սոցիալական ազդեցությունը բացասական է:
Այս խնդիրները կարելի է լուծել հետևյալ կերպ՝ պետությունը պետք է`
1) թույլատրի ճկուն քվոտաների համակարգ, որը զգայուն կլինի աշխատուժի կարիքների տատանումների նկատմամբ,
2) չընդգծի ներգաղթի քաղաքականության ընտանիքի վերամիավորման ասպեկտը և շտկի մասնագիտական որակավորումները, որպես տվյալ երկիր մուտք գործելու կարևոր չափանիշ,
3) ավելի ուշադիր վերաբերվի տարբեր միգրանտների խմբերի յուրահատկություններին և համապատասխանաբար որոշի սոցիալական կարիքները,
4) զբաղվի սոցիալական բարեկեցության հարցերով:
Էմիգրացիոն խնդիրների կարգավորումը
Ներգաղթի օրենսդրական և վարչական քաղաքականությունը, իրավական կանոնադրությունները և դատարանների որոշումները և կանոնակարգերը միասին ձևավորում են ազգերի ներգաղթի համակարգերը՝ վիզաների տրամադրումից և ներգաղթյալների ընտրության մեխանիզմներից մինչև ներգաղթյալների ինտեգրման ծրագրեր, սահմանային վերահսկողություն և այլն: Քանի որ միջազգային միգրացիան մեծացել և տարածվել է, և քանի որ մի շարք երկրներ ավելի ճկուն կերպով են կարգավորում իրենց ներգաղթի համակարգերը, օրեցօր առաջարկվում է ներգաղթի քաղաքականության և օրենքի բազմաթիվ փոփոխություններ:
Յուրաքանչյուր երկիր ունի իր կոնկրետ կարգավորումները, որոնցով փորձում է պայքարել այն խնդիրների դեմ, որոնք առաջանում են էմիգրացիոն գործընթացի ժամանակ։ Անհատներ թե կազմակերպություններ կլինի դա իրավաբանական ընկերություն, թե անհատ փաստաբան զբաղվում են կոնկրետ անձանց էմիգրացիոն խնդիրներով նույնպես, որը տալիս է նրանց հնարավորություն ավելի տեղեկանալ և ավելի խոր գիտելիքներ ունենալ էմիգրացիոն խնդիրների և դրանց կարգավորման հարցում։ Հարկ է նշել նաև, որ էմիգրացիոն խնդիրների կարգավորումը կատարվում է պետության կողմից, որն էլ իր հերթին կարող է որդեգրել մի շարք միջազգային պայմանագրեր դրանց լուծման համար։