Հայաստանում ժառանգության գործընթացը կարգավորվում է սահմանված օրենքներով և ընթացակարգերով, որոնց շրջանակում նոտարական գրասենյակն առանցքային դեր է կատարում ժառանգության իրավունք հաստատելու և փաստաթղթային ձևակերպմում կազմելու հարցում։ Այս ոլորտում չափազանց կարևոր է կողմնորոշվել ճիշտ, անկախ նրանից, թե դուք ժառանգություն ստացող եք, կտակ գրող, թե իրավաբանական ներկայացուցիչ։
Ժառանգության իրավունքը Հայաստանում
Հայաստանում ժառանգության գործընթացը կարգավորվում է հիմնականում Քաղաքացիական օրենսգրքով, ինչպես նաև Նոտարիատի մասին օրենքով, որը սահմանում է նոտարների գործունեության կարգը։ Գոյություն ունեն ժառանգություն փոխանցելու երկու հիմնական ձև․
- Կտակի միջոցով (կտակագրական ժառանգություն) – երբ մահացած անձը թողել է իրավաբանական ուժ ունեցող կտակ, որտեղ հստակ նշել է, թե ինչպես պետք է բաժանվի իր գույքը։
- Օրենքով (օրինական ժառանգություն) – երբ կտակ չկա, ժառանգությունը բաժանվում է օրենքով սահմանված հերթականության համաձայն՝ առաջնահերթություն տալով ամենամոտ հարազատներին։
Նոտարական գրասենյակներ և ժառանգություն
Հայաստանում նոտարական գրասենյակը հանդիսանում է իրավասու մարմին, որն ապահովում է ժառանգության գործընթացի օրինական ընթացքը։ Ահա մի քանի նոտարական ծառայություններ, որոնք հատկապես անհրաժեշտ են կտակների և ժառանգությունների իրավական ընթացակարգերի համար։
- Կտակների վավերացումը և դրանց համապատասխանության ապահովումն օրենսդրական պահանջներին։
- Ժառանգների կողմից ժառանգության ընդունման մասին հայտարարությունների ընդունումը։
- Ժառանգության վկայագրերի տրամադրումը, որոնք պաշտոնապես հաստատում են գույքի սեփականության իրավունքի փոխանցումը։
- Ժառանգների կամ նրանց ներկայացուցիչների կողմից ներկայացված փաստաթղթերի իսկության ստուգումը։
Նոտարները երաշխավորում են օրինական դաշտում ժառանգության գործընթացի ընթացքը և միաժամանակ պաշտպանում են բոլոր շահագրգիռ կողմերի իրավունքները։
Քայլ 1։ Ժառանգության ընդունման հայտարարություն
Հայաստանի օրենքների համաձայն՝ ժառանգները պարտավոր են ընդունել ժառանգությունը մահվանից հետո 6 ամսվա ընթացքում։ Ընդունումն իրականացվում է գրավոր հայտարարություն ներկայացնելով նոտարի՝ մահացածի վերջին բնակության վայրում կամ կատարելով այնպիսի գործողություններ, որոնք ցույց են տալիս սեփականության ընդունումը, օրինակ՝ կոմունալ վճարումների կատարում կամ գույքի պահպանություն։ Այս ժամկետը չպահպանելիս կարող է կորցվել ժառանգության իրավունքը, բացառությամբ դատարանի կողմից վերականգնման դեպքերի։
Արտերկրում ապրող ժառանգներն ունեն հավասար իրավունքներ, սակայն նրանց հաճախ անհրաժեշտ են լրացուցիչ փաստաթղթեր։ Արտերկրում ապրող ժառանգները նաև կարող են ստանալ իրավաբանական ծառայություններ և նշանակել ներկայացուցիչ՝ նոտարական լիազորագրի միջոցով, ով կհամակարգի գործընթացը։
Քայլ 2։ Պահանջվող փաստաթղթերի ներկայացում
Ժառանգները պետք է նոտարի մոտ ներկայացնեն գլխավոր փաստաթղթերը՝ ներառյալ մահվան վկայականը, հարազատության կամ իրավական կապի ապացույցները, կտակը (առկայության դեպքում), ժառանգության սեփականության վկայող փաստաթղթերը (օրինակ՝ գույքի իրավական վկայականներ կամ բանկային արտանետումներ) և ժառանգների անձնական փաստաթղթերը։ Այս փաստաթղթերը նոտարին օգնում են հաստատել ժառանգության իրավական հիմքերը և ժառանգության կազմը։
Քայլ 3։ Վերլուծություն և ժառանգության վկայականի տրամադրում
Նոտարն ուսումնասիրում է ներկայացված բոլոր փաստաթղթերը, ստուգում կտակի վավերականությունը (առկայության դեպքում), և պարզում առկա են արդյոք վիճաբանություններ կամ պահանջներ։ Երբ ամեն ինչ հաստատված է, նոտարը տրամադրում է ժառանգության վկայական, որն իրավական ուժ ունի սեփականության իրավունքները ժառանգներին փոխանցելու համար։ Այս վկայականն անհրաժեշտ է ժառանգված գույքը պետական ռեգիստրում գրանցելու համար։
Քայլ 4։ Վիճաբանությունների կամ կտակի բողոքների կարգավորում
Եթե ժառանգները վիճում են ժառանգության շուրջ կամ բողոքարկում են կտակի վավերականությունը, գործը կարող է հանձնվել դատարանին։ Այդ դեպքերում ժառանգության ոլորտի իրավաբանական ընկերությունները կարող են տրամադրել օգտակար ներկայացուցչություն և խորհրդատվություն՝ վեճերը լուծելու և հաճախորդների իրավունքները պաշտպանելու համար։
Կարևոր իրավական նկատառումներ ՀՀ ժառանգության իրավունքում
Միայն գրավոր կտակներ
Վավեր լինելու համար, Հայաստանի օրենքը պնդում է, որ կտակները պետք է լինեն գրավոր ձևով և ստորագրված կտակագրի կողմից։ Գրչահետագրված կտակները թույլատրելի են, բայց նախընտրելի են նոտարական վավերացված կտակները, քանի որ դրանք ապահովում են ավելի բարձր իրավական վստահություն։
Ժառանգության հարկեր ուղիղ ժառանգների համար չկան
Հայաստանում ժառանգների՝ ամուսինների, երեխաների, ծնողների նկատմամբ ժառանգության կամ գույքի հարկեր չեն սահմանվում։ Սակայն հեռավոր ազգականները կարող են ունենալ հարկային պարտավորություններ, ուստի կարևոր է հասկանալ իրավիճակը։
Օտարերկրյա ժառանգներ
Օտարերկրյա քաղաքացիներն ունեն հավասար իրավունքներ ժառանգելու Հայաստանի օրենքով, սակայն պետք է գործեն ըստ ՀՀ օրենսդրության։ Դա հաճախ պահանջում է օտար փաստաթղթերի նոտարական թարգմանություն և նրանց լեգալիզացում կամ ապոստիլ հաստատում, որոնք անհրաժեշտ են Հայաստանի իշխանությունների կողմից ընդունվելու համար։
Իրավաբանական ընկերությունն ու փաստաբանական գրասենյակը կարող են մեծ օգնություն ցույց տալ ժառանգության հարցերում, հատկապես բարդ կամ խնդրահարույց դեպքերում։ Մասնագիտացված օգնության միջոցով կարելի է կազմել կտակ, գույքի պլանավորում և ավելին։
Դիմելով Լեգիտիմուս իրավաբանական ընկերություն, ժառանգները կարող են աջակցություն ստանալ բոլոր անհրաժեշտ փաստաթղթերը պատրաստելու և դրանք նոտարին ներկայացնելու հարցում։ Վեճերի առաջացման, դատարանային գործընթացներ սկսելու և այլ դեպքերում ընկերությունն իրականացնում է կողմի ներկայացուցչություն։
Ընկերությունը նաև գործունեություն է ծավալում ՌԴ-ում և ԱՄՆ-ում և օգնություն է տրամադրում նաև օտարերկրյա ժառանգներին՝ փաստաթղթերի թարգմանության և լեգալիզացիայի ծառայությունների տեսքով։
Ընկերության հետ կապ հաստատել կարող եք այցելելով ՀՀ, ք. Երևան, Աբովյան փող. , շ. 34, 2-րդ հարկ, գրասենյակ 4 կամ զանգահարելով 060 516516 հեռախոսահամարով։